Διευκρινίσεις – βοηθητικά στοιχεία για το διαγωνισμό.

Δοκίμιο – έκθεση: οι μαθητές καλούνται να αναπτύξουν το θέμα «Η Δημοκρατία ως προϋπόθεση ανάπτυξης και προόδου» 

• Δημοκρατία: το δημοκρατικό πολίτευμα ως εγγυητής των δικαιωμάτων και των ελευθεριών του ανθρώπου ως ατόμου και ως.
• Ανάπτυξη: η ανάπτυξη της οικονομίας, των επιστημών, των γραμμάτων και των τεχνών
• Πρόοδος: ηθική, πνευματική σε όλους τους τομείς της ατομικής και της κοινωνικής ζωής.
• Άτομο: αξίες, ήθος, υπευθυνότητα, ευπρέπεια, ανεκτικότητα, συμμετοχή στα κοινά
• Κοινωνία–κράτος: – φροντίδα για την προστασία και την ασφάλεια των ατόμων και των ομάδων  -δικαιοσύνη, εφαρμογή των κανόνων ισότητας, εξάλειψη     διακρίσεων –φροντίδα για την παιδεία, την εργασία κ.λπ
• Κοινωνία–σύνολο ατόμων και ομάδων: σύμπνοια, αλληλεγγύη, συλλογική δράση, υπεύθυνη στάση στις επιλογές και τις αποφάσεις

Έντεχνος λόγος

Διήγημα: Το διήγημα είναι μορφή σύντομου αφηγήματος- εξιστόρησης, περιστατικών, δράσεων ατόμων ή ομάδων.

Ποιος αφηγείται: 1.  Ο αφηγητής μπορεί να είναι πρόσωπο που συμμετέχει στη δράση, οπότε η αφήγηση είναι σε πρώτο πρόσωπο ενικό ή πληθυντικό το οποίο μπορεί να εναλλάσσεται: μιλά ένα αφηγηματικό “εγώ”(πρωτοπρόσωπη αφήγηση), το οποίο όμως μπορεί να μιλά και με το “εμείς” αφού εκπροσωπεί μια ομάδα, ένα σύνολο. 2. Ο αφηγητής μπορεί να μη συμμετέχει στα δρώμενα, αλλά να τα γνωρίζει. Μπορεί ακόμη να γνωρίζει τις σκέψεις και τα συναισθήματα των προσώπων. Ο αφηγητής αυτός λέγεται “παντογνώστης” και μιλά πάντα σε τρίτο πρόσωπο (ενικό ή πληθυντικό, αναλόγως).

Ποιος μπορεί να είναι ο χρόνος αφήγησης: ο χρόνος αφήγησης μπορεί να είναι παροντικός (η υπόθεση εξελίσσεται σε ένα “τώρα” ή παρελθοντικός(η υπόθεση εξελίσσεται σε ένα “χτες”, στο παρελθόν). Επίσης, ο αφηγητής μπορεί να αρχίζει από ένα “τώρα” και να μεταβαίνει σε ένα “χτες”, όπου και εξελίχθηκε μια υπόθεση, ένα γεγονός. Επίσης η αφήγηση μπορεί να αρχίζει από ένα σημείο κορύφωσης του μύθου, δηλ. της υπόθεσης (“inmediares”).

Στην αφήγηση μπορεί να παρεμβάλλονται και διάλογοι μεταξύ προσώπων.

Στην περίπτωσή μας, ο μύθος-υπόθεση πρέπει να είναι εμπνευσμένη από τη δράση του Θρασύβουλου και των δημοκρατικών συμπολεμιστών του.

• Από το πάθος τους να καταργήσουν την τυραννία και να επαναφέρουν τη δημοκρατία στην αρχαία Αθήνα
• Από το εγχείρημα να καταλάβουν το φρούριο της Φυλής και να ακολουθήσουν μια νικηφόρο πορεία μέχρι την τελική μάχη.

Ακόμη, η υπόθεση μπορεί  να έχει να κάνει με άτομο ή άτομα που εξαναγκάστηκαν να συμμετάσχουν στον αντίπαλο στρατό και που τώρα αναζητούν τρόπο να ενταχθούν στους μαχητές του Θρασύβουλου.

Ποίηση: όσοι επιλέξουν αυτό το είδος μπορούν να γράψουν είτε      σε ελεύθερο στίχο, είτε, αν θέλουν, με μέτρο και ομοιοκαταληξία.

Πηγή έμπνευσης: η δράση του Θρασύβουλου, το πάθος για την ελευθερία και τη δημοκρατία.

Θεατρικός μονόλογος: Μπορεί να σκεφτεί κανείς ότι συμμετέχει σε μια δράση και ότι σε μια στιγμή ανοίγει μια συζήτηση με τον εαυτό του, και  προσπαθεί να συνειδητοποιήσει τα κίνητρα της ή των αποφάσεων του. Και αυτό είναι το σημείο στο οποίο ξεχωρίζει ο θεατρικός μονόλογος από τον πεζογραφικό-αφηγηματικό μονόλογο.

Στην περίπτωσή μας  μπορεί κανείς να υποδυθεί είτε τον ίδιο τον Θρασύβουλο είτε έναν απλό μαχητή πριν από το εγχείρημα της κατάληψης του φρουρίου της Φυλής ή πριν την τελική μάχη που δόθηκε στον Πειραιά. Ακόμη, μπορεί να υποδυθεί έναν μαχητή από το αντίπαλο στράτευμα, που αναγκάστηκε να συμμετάσχει ενώ ο ίδιος δεν το ήθελε.

Θεατρικός διάλογος: μιλούν δύο πρόσωπα είτε συμπολεμιστές, είτε ένας δημοκρατικός με έναν μαχητή από τους αντιπάλους, που πιάστηκε αιχμάλωτος. Μπορεί ακόμη να σκεφτεί κανείς ότι στη μάχη επάνω, αναγνωρίζονται δύο παιδικοί φίλοι που τώρα ανήκουν σε διαφορετικά στρατόπεδα. Τι άραγε θα πουν και τι θα πράξουν; Θα συμφιλιωθούν; Θα εγκαταλείψουν την μάχη για χάρη της φιλίας που του δένει;

Η κατάληψη του φρουρίου της Φυλής  [2] Τότε κίνησε από τη Θήβα ο Θρασύβουλος με μια εβδομηνταριά άντρες κ’ έπιασε τ’ οχυρό φρούριο της Φυλής. Μια μέρα πούκανε πολύ καλό καιρό βγήκαν οι Τριάντα από την πόλη να τους χτυπήσουν, έχοντας μαζί τους τους Τρεις Χιλιάδες και το ιππικό. Όταν έφτασαν στη Φυλή, μερικοί νέοι τόλμησαν να κάνουν αμέσως επίθεση στο φρούριο, αλλά πληγώθηκαν κ’ έφυγαν άπραχτοι. [3] Οι Τριάντα σχεδίαζαν να χτίσουν τείχος για να κόψουν τον ανεφοδιασμό των επαναστατών και να τους αναγκάσουν να παραδοθούν· τη νύχτα όμως και την άλλη μέρα χιόνισε τόσο πολύ που υποχρεώθηκαν να γυρίσουν πίσω στην πόλη, βουτηγμένοι στα χιόνια, αφού τους σκότωσαν οι άλλοι πολλούς βοηθητικούς. [4] Κατάλαβαν ωστόσο ότι οι επαναστάτες θα λεηλατούσαν και τις καλλιέργειες αν δεν υπήρχε φρουρά να τις προστατέψη· έστειλαν λοιπόν στα σύνορα —κάπου δεκαπέντε στάδια από τη Φυλή— όλη σχεδόν τη Λακωνική φρουρά και το ιππικό δύο φυλών, που στρατοπέδευσαν σ’ ένα πυκνοφυτεμένο τόπο και φύλαγαν την περιοχή.

[5] Στο μεταξύ είχαν συγκεντρωθή στη Φυλή κάπου εφτακόσιοι άνδρες. Μια νύχτα, ο Θρασύβουλος τους πήρε και τους κατέβασε σ’ απόσταση τριών ή τεσσάρων σταδίων από τη φρουρά· εκεί απόθεσαν τα όπλα τους και περίμεναν. [6] Κατά τα ξημερώματα σηκώθηκαν οι φρουροί και τράβηξαν ο καθένας στη δουλειά του, ξεμακραίνοντας από τον οπλισμό τους. Εκείνη την ώρα —καθώς οι ιπποκόμοι έκαναν θόρυβο ξυστρίζοντας τ’ άλογα— οι άντρες του Θρασύβουλου άδραξαν τ’ άρματα, κι ορμώντας καταπάνω τους τρεχάτοι σκότωσαν μερικούς και κυνήγησαν τους άλλους, που τόβαλαν στα πόδια, ως έξη-εφτά στάδια δρόμο. Οι ολιγαρχικοί έχασαν πάνω από εκατόν είκοσι οπλίτες και τρεις ιππείς: το Νικόστρατο, το λεγόμενο «ωραίο», κι άλλους δυο που πιάστηκαν στα στρώματά τους. [7] Κατόπι οι επαναστάτες γύρισαν πίσω, έστησαν τρόπαιο, μάζεψαν τα όπλα και τα λάφυρα που είχαν πέσει στα χέρια τους και πήγαν πίσω στη Φυλή. Όταν ήρθε το ιππικό από την πόλη για ενίσχυση, δε βρήκε κανέναν εχθρό μπροστά του· έμεινε λοιπόν εκεί μόνο ώσπου να παραλάβουν τους νεκρούς οι συγγενείς τους και γύρισε ξανά στην πόλη.

ΞΕΝΟΦΩΝΤΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΑ, Βιβλίο 2. Κεφάλαιο 4. §1-17, Μετάφραση: Ρόδης Ρούφος.

Φόρμα κατάθεσης κειμένου